Jezyk miedzynarodowy esperanto ma w tym roku juz swoje 122. urodziny. W lipcu 1887 r. ukazal sie bowiem w Warszawie pierwszy podrecznik do jego nauki. Twórca pomyslu przystepnego jezyka bez wyjatków, Polak narodowosci zydowskiej Ludwik Lazarz Zamenhof (ur. 15 XII 1859 w Bialymstoku - zm. 14 IV 1917 w Warszawie), zachowal anonimowosc, wydajac swoja prace wprawdzie za zgoda rosyjskiej cenzury, ale pod pseudonimem "doktora Esperanto" (czyli "Majacego Nadzieje"). Z racji miejsca przyjscia na swiat Zamenhofa w, znajdujacym sie wtedy w zaborze rosyjskim ziem polskich, Bialymstoku, wlasnie w tym miescie w dniach 25 VII-1 VIII 2009 r. zbierze sie 94. Uniwersalny Kongres Esperanta. W tygodniu poprzedzajacym to wydarzenie do Wroclawia natomiast zjada esperantysci, bedacy wyznawcami róznych religii swiata, na 19. Ekumeniczny Kongres Esperanta (18-25 VII 2009). Znamienna pozostaje nazwa tych dorocznych

spotkan. Nie sa to bowiem kongresy esperantystów jako osób poslugujacych sie owym jezykiem programowanym, ale kongresy esperanta jako regularne bilanse ruchu na rzecz wprowadzenia do zycia codziennego jezyka uniwersalnego, rozwoju wciaz uaktualnianego slownictwa, podsumowywania dokonan esperanckich organizacji wyspecjalizowanych oraz wytyczania nowych wyzwan, stawianych przez wspólczesny swiat. W ostatnim z wymienionych zakresów dzialalnosci zwolenników powszechnego jezyka miedzynarodowego znajduje sie projekt wprowadzenia esperanta do prac Organizacji Narodów Zjednoczonych, a takze Unii Europejskiej. Wprowadzenie w zycie tej idei zredukowaloby, wysokie obecnie, koszty tlumaczen, chociaz - nie ukrywajmy - zmuszaloby to deputowanych tych miedzynarodowych zgromadzen do nauki kolejnego, w swej istocie rzeczy nienaturalnego, jezyka wzajemnej komunikacji.

Zblizajace sie swiatowe kongresy esperanta mobilizuja Polske jako ich tegorocznego organizatora. Zarówno Wroclaw, jak i Bialystok sa juz przygotowane do przyjecia kilku tysiecy gosci z calego swiata. Wsród nich organizatorzy spodziewaja sie takze gosci z Indii. Wydawany rokrocznie w holenderskim Rotterdamie, gdzie miesci sie siedziba Zarzadu Glównego Powszechnego Zwiazku Esperanta (Universala Esperanto-Asocio, UEA), organizacyjny periodyk informacyjny, zatytulowany Jarlibro [Rocznik] ma juz swoja edycje za rok 2009 (ss. 286, 1 nlb.; 15,3 x 11,0 cm). Podaje on m.in. haslo wiodace bialostockiego kongresu: "Tworzyc pokojowy most miedzy narodami - Zamenhof dzisiaj", które po esperancku ma ksztalt: "Krei pacan ponton Inter la popoloj: Zamenhof hodiau" (s. 28). Warto przy tym wiedziec, ze slowo popoloj to narody rozumiane jako ludy.

Interesujaco wypada rzut oka na Indie przez pryzmat wyszczególnionych niektórych esperantystów tego kraju. Poniewaz w jezyku esperanckim wszystkie przymiotniki koncza sie na -a, a rzeczowniki na -o, to oficjalna nazwa Indii brzmi Hinda Unio, co doslownie oznacza Unie Indyjska wzglednie Hinduska. System slowotwórczy, dajacy indywidualna swobode w tworzeniu slów pochodnych poprzez uzycie szerokiej gamy afiksów (formantów wyrazowych), czyli przedrostków (prefiksów) i przyrostków (sufiksów) pozwala nazwac Indie równiez inaczej: Hindio albo Hindujo (przyrostek -uj- tworzacy nazwe kraju). Jak sugeruja "Roczniki", miejscowi esperantysci wola jednak na okreslenie swojego kraju stosowac, umocowany w jezyku hindi, termin Barato, pochodzacy od wlasnego slowa Bharat (2004, s. 276; 2009, s. 173).

Idac zas dalej: hindo to Hindus, natomiast hindino to Hinduska (przyrostek -in pozwala utworzyc odpowiednik zenski rzeczownika podstawowego, wystepujacego zawsze w formie meskiej). Dla unikniecia nieporozumien znaczeniowych stosowana jest niezmiennie - jak zauwazamy - mala litera inicjalna w zapisie nazw przedstawicieli poszczególnych narodowosci. Takie nieporozumienie wiazaloby sie w zakresie polszczyzny np. z zapisem slowa "Zyd" na oznaczenie osoby narodowosci zydowskiej oraz slowa "zyd" dla oznaczenia wyznawcy judaizmu. Esperanto reguluje to w sposób zunifikowany i uproszczony. Posluzmy sie przykladami indyjskimi:

Cykl pojec religijnych regulowany jest tymi samymi zasadami co do nazw wlasnych: Bramo - Brahma, Brahman, a takze pospolitych jak: bramano - braman, bramin; bramana - bramanski, braminski oraz bramanismo - bramanizm, braminizm.

Wszystkie nazwy geograficzne maja prawo do swojej nazwy esperanckiej, chociaz nie wszystkie je jeszcze maja. To zalezy od samych esperantystów, by je tworzyc i by je stosowac w ramach regul gramatycznych. Oczywiscie obowiazuje zasada pisania tych wyrazów poczynajac od duzej litery, np.:

Nazwy przymiotnikowe zapisywane sa malymi literami:

Nazwy miast takze da sie wyrazic po esperancku:

Rzeczowniki pospolite wymagaja pisania ich mala litera, np. kasmiro jako kaszmir na okreslenie tkaniny z welny kóz kaszmirskich albo madraso jako rodzaj tkaniny madras - podobnej do gazy, a wykorzystywanej do produkcji zaslon i firanek.

Grono esperantystów indyjskich prezentuje sie dosc stabilnie, jezeli porównamy "Rocznik 2004" i "Rocznik 2009". Liczba osrodków miejskich z aktywnymi, zgloszonymi do tego wydawnictwa, esperantystami jest stabilna - jest to 6 miast (Bangalur, Hajdarabad, Kanpur, Machilipatnam, Pune i Tirupati) w 2004 r., w roku biezacym Hajdarabad zastapila Kalkuta zapisywana juz dosc powszechnie jako Kolkata (ang. Calcutta). W gronie zgloszonych tam esperantystów znajduja sie przedstawiciele zgola odmiennych zawodów: kierownik pociagu obok doktorów jezykoznawstwa, matematyki i medycyny w zakresie ajurwedy, restaurator obok nauczyciela literatury, czy adwokat, którego pasja jest historia i ochrona srodowiska, obok wychowawcy, który dziala w ruchu na rzecz osób niewidomych.

Zainteresowani tematem jezyków o zasiegu miedzynarodowym zadaja zawsze pytania o statystyke, a wiec - chcac poznac skale problemu - pytaja, ilu jest esperantystów w Indiach. To trudne pytanie, bo nielatwo jest o wlasciwa kwalifikacje. Czy esperantysta jest czlonek jakiegos stowarzyszenia esperanckiego, czy nawet potrafi mówic tym jezykiem albo prowadzi korespondencje w tym jezyku, a moze tylko podziela opinie, ze istnieje potrzeba korzystania z jezyka esperanckiego, nie znajac go wcale. Zdarzaja sie i tacy, którzy czynnie znaja esperanto, ale zachowuja daleko idacy sceptycyzm wobec esperantyzmu. Tylko pozornie kwestia esperantyzmu nie istnieje. W Indiach mieszka 1/6 ludnosci swiata, a poslugujac sie liczbami bezwzglednymi - 1 067 000 000 mieszkanców (wedlug stanu na rok 2003), to biorac jednak pod uwage ilosc ponad 900 jezyków uzywanych w tym kraju, warto by zastanowic sie nad szansa lepszego porozumiewania sie w obrebie tego jednego tylko kraju, chocby poprzez esperanto jako latwe "okno na swiat". Ale Hindusi czesto jeszcze wyrazaja przekonanie, ze jezyk angielski, bedacy jezykiem urzedowym zarówno Indii, jak i krajów Wspólnoty Narodów, dac moze wiecej w swiecie wypelnionym dazeniem do kariery i osiagania sukcesów.