Czternaście rozdziałów „Drogi Ramy” GRZEGORZ PISARSKI

Narayan [Narajan] C. R[asipuram] K[rishnaswamy], Moje dni. (Autobiografia), z [języka] angielskiego Zdzisław Reszelewski, Warszawa 1987, Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, publikacja nr 12 353; Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa – Książka – Ruch”; skład: Zakłady Wklęsłodrukowe Warszawa; druk: Zakłady Graficzne, Warszawa, 8° (19,2 x 11,9 cm) s. 189, 3 nlb. ISBN 83-05-11344-2.

Narayan [Narajan] C. R[asipuram] K[rishnaswamy], Ramajana. Współczesna prozą opowiedziany epos indyjski. Z [języka] angielskiego przełożyła Kalina Wojciechowska, Warszawa 1984, Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, publikacja nr 11 819; skład i diapozytywy: Zakłady Graficzne „Dom Słowa Polskiego”, Warszawa; druk: Zakłady Offsetowe, Warszawa; oprawa: Drukarnia im[ienia] Rewolucji Październikowej, Warszawa, 8° (19,9 x 11,8 cm) s. 322, 5 nlb.

Tłumaczenia ze współczesnej literatury indyjskiej miały do lat 90. ubiegłego stulecia w Polsce na ogół biograficzny, a najczęściej autobiograficzny wymiar. Okres zaraz po odzyskaniu niepodległości w 1947 r. zdominował wątek biograficzny Mahathmy Gandhiego i Jawarlhalala Nehru, a szczęśliwie i z powodzeniem zakończył C.R.K. Narajan, którego polski czytelnik poznał z opowiedzenia przez niego współczesną prozą eposu indyjskiego „Ramajana” w wersji tamilskiej jako Kambana (również dzięki publikacji „Książki i Wiedzy” z 1984 r.).

Autobiografię tego współczesnego pisarza indyjskiego, urodzonego 10 X 1906 r. w Madrasie, dobrze jest czytać równocześnie lub naprzemiennie z dziełem, które stało się tłumaczeniem jego życia. Mądrość życiowa Narajana zawiera się w kompleksowym dostrzeganiu jego przemijania, a „nagromadzenie papieru jest, jak sadzę, namacalnym symbolem ludzkiego życia” – pisał.

Czternaście rozdziałów „Drogi Ramy”, bo tak brzmi w przekładzie z sanskrytu, tytuł tej indyjskiej epopei rycerskiej, poprzedza prolog, a kończy epilog. Oryginalna jej objętość to 7 ksiąg, zawierających około 24 000 ślok. Warto tu wyjaśnić, że tym terminem oznaczani klasyczne metrum poezji sanskryckiej. Była to dwuwersowa zwrotka o 32 sylabach (2 x 16 zgłosek), gdzie każdy wers dzieli się na 2 tzw. Pada. W tym metrum ułożono większość utworów literatury staroindyjskiej, w tym „Ramajanę”, podobnie jak „Mahabharatę”. Ta pierwsza z nich powstawała przez 6 stuleci – od IV w. p.n.e. do II w. n.e., a jej autorstwo przypisuje się legendarnemu wieszczowi Walmikiemu. Poemat opisuje narodziny Ramy, przyszłego króla Ajodhji (Oudh), zdobywane przezeń nauki u wieszcza Wiśwamitry i to, jak złamał on ogromny łuk Sziwy w rycerskim pojedynku o rękę Sity, córki króla Dzianaki. To ona została żoną Ramy. Potem Ramę jako pierworodnego następcę tronu w efekcie intrygi skazano na wygnanie. Udał się on wtedy na 14 lat do lasu z żoną i ukochanym bratem Lakszmaną. Pod koniec tego okresu Rawana, król demonów i władca Lanki (dzisiejsza Sri Lanka to dawny Cejlon), porwał Sitę do swojej siedziby, gdy pilnujący jej zajęci byli tropieniem złotego jelenia. Ostatecznie po wielu przygodach bohaterowie eposu zawarli przymierze z królem małp Sugriwą i pod dowództwem małpy Hanumana oraz brata Rawany, Wibhiszany, zaatakowali Lankę. Po kilkudniowej walce Rama zabił Rawanę i uratował Sitę, Po powrocie do Ajodhji poddani Ramy powątpiewali w cnotliwość królowej i wypędzili ją do lasu. Tam Sita po spotkaniu z mędrcem Walmikim wydała na świat dwóch synów Ramy. Gdy już dorośli, Sita wezwała swoją prawdziwą matkę, ziemię, na świadka, by dowieść swojej niewinności. Recytowanie „Ramajany” to akt wielkiej pobożności i przynosi duże zasługi religijne tym, którzy to czynią.

Poemat jest najpopularniejszym utworem literatury indyjskiej, a deifikacja Ramy i utożsamienie go z bogiem Wisznu miały wielkie znaczenie dla rozwoju hinduizmu. Ten przekaz dostarczył nam Narajan dzięki swej wiedzy i wytrwałości. Polskie tłumaczenie poszerza natomiast bogatą wiedzę o kulturze i tradycjach Indii.